Bülten #30: Research Repository (Araştırma Deposu/Havuzu/Belleği)
Nedir, faydaları ve zorlukları, nereden başlanır, yararlı kaynaklar..
Bültene hoş geldin 👋
Bu sayıda bir süredir üzerine kafa yorduğumuz ve okumalar yaptığımız bir konu üzerinde durmak istedik: Araştırma havuzları. Dağlar denizler gibi uçsuz bucaksız bir kavram ve üzerine türlü türlü yazılmış çizilmiş, farklı farklı bir sürü ihtiyacı çözerken çeşitli zorlukları da beraberinde getiriyor ve hala gelişen bir konsept olduğundan ortak bir “en iyi” yok. Hem yazı içinde hem de kaynaklar kısmında bu çeşitliliği aktarıp, zihinlerde bir şeyler canlandırmak istedik. Umarız bir yerlerde bir ışık yakar!
İyi internetler,
Burcu
Hatırlatma: Üretim Bandı Slack! 🎉
Slack’te her geçen gün daha aktifiz: Podcast bölümlerini ilk elden Slack’ten duyuruyoruz, üyelerimiz de ilk elden iş ilanlarını buradan paylaşıyor. Üyelere özel buluşmalara da başladık! Ürün geliştirmeyle alakalı birçok konuda sorular sorup cevaplar alabildiğimiz bir platform olma yolundayız, soruların veya bildiğin konularda topluluğa katkı sağlayabilecek cevapların için bekliyoruz:
Research Repository (Araştırma Deposu/Havuzu/Belleği)
Nedir?
Faydaları ve zorlukları
Nereden başlanır ve nelere dikkat edilmeli?
Yararlı kaynaklar
1. Nedir?
Research repository, Türkçe’de henüz kabul görmüş bir karşılığı olmayan, çok da emin olamayarak “araştırma havuzu” olarak çevirip kullanmayı tercih ettiğim bir kavram. Anlamı şu: Organizasyondaki herkesçe yararlanılan ve beslenen, kullanıcı ile alakalı her türlü verinin (nicel, nitel, davranış odaklı, ihtiyaç odaklı) bir araya getirildiği, analiz edildiği ve anlamlandırıldığı alan ya da alanlar bütünü.
Bu ihtiyaç aslında tüm ürün odaklı organizasyonlarda var ve farklı farklı yöntemlerle yönetiliyor: Görece az sayıda kişinin bulunduğu yerlerde sözlü iletişimle aktarım çok daha ön plandayken, ürün geliştiren ekiplerin formunu bulmasıyla ürün yöneticileri ve ürün tasarımcıları bayrağı devralarak bu ihtiyaca çözüm olabilecek yazılı kaynaklar üretmeye ve süreçler oturtmaya başlıyor, ürün geliştiren ekip sayısının arttığı ve süreçlerin ölçeklenemediği noktada da DesignOps ya da ProductOps fonksiyonları bu görevi üstlenip ilgili süreçleri yönetiyor.
Fonksiyonlar arası sorumlulukların kırmızı çizgilerden arındığını ve daha iç içe yapılara dönüştüğünü, bu sırada da bilginin ve karar alma mekanizmalarının demokratize edildiğini hepimiz gözlemliyoruzdur. Özellikle bir ürün yöneticisinin bir tasarımcı ya da veri analistiyle paylaştığı alanlar ve kararlar gün geçtikçe çoğalıyor. Birçok öncü ürün şirketinin organizasyonel yapısını ya da üretip paylaştığı içerikleri incelediğimizde de görüyoruz ki bu araştırma havuzunun işler ve fonksiyonlar arası ortak çalışmaya dayalı olması, süreçlerinde önemli bir yer tutuyor. Araştırma havuzu ihtiyacına yönelik ve farklı alt çözümlere odaklanan bir sürü ürünün yakın zamanda parlaması ve kullanıcı odaklı ürün geliştirmenin daha da benimsenmesiyle pazar da hızla büyüyor: Önümüzdeki günlerde daha da sık konuşulacak bir konu olduğunu öngörebiliriz bu yüzden.
2. Faydaları ve Zorlukları
Bir araştırma havuzu oluşturmanın ve sürdürmenin çok belirgin faydaları olduğu gibi zorlukları da var. Bunları şöyle derledik:
Bilginin kaybolmaması ve ulaşılabilirliği: Bir organizasyondaki kullanıcılarla etkileşimde olan ekipleri düşünün: Satış, CS, Destek, kimi zamanlar Pazarlama, Ürün ekibi (ürün yöneticisi, tasarımcısı ve geliştiricisi).. Herkesin bu kullanıcılardan öğrendiği bir şey mutlaka oluyor ve bu öğrenilenler farklı farklı yerlerde kalıyor: Sunumlar, raporlar, toplantı notları, hatta zihinlerin içi. Ekip büyüdükçe ya da ekip üyeleri değiştikçe, hatta organizasyon ölçeklenirken kimsenin bu bilgileri paylaşmaya vakti olmadıkça bu bilgiler paylaşılamıyor ve bir anlamda kayboluyor. Ortak bir havuz yaratmak bu bilgiye herkesin eşit ölçüde erişebilmesini sağlıyor.
Zorluğu: Bu havuzu beslemeye vakit ayırmak hala bazı fonksiyonlar için zorlayıcı olabilir. Organizasyon genelinde ihtiyacı ve faydalarını aktarmak, yönetim ekibinin konuyu önemsemesi ve önceliklendirmesi, hatta teşvik etmek adına ilk kullanıcılardan biri olması bu anlamda önemli.
Tekrarlardan kaçınmak ve zamandan kazanmak: Ekipin hangi konuda, hangi kullanıcılarla görüştüğü ve ne gibi bilgiler edindiği görünür olunca aynı konulara odaklanmak yerine mevcut bilgiyi işlemek ve üzerine ne konulabilir’i düşünmek, planlamayı kolaylaştırırken operasyonel tekrardan da uzaklaştırıyor ve toplamda zaman kazandırıyor.
Zorluğu: Havuzu güncel tutmak ve devamlı bilgi akışını sağlamak gerekiyor ki tekrardan kaçınmak mümkün olsun.
Bilgiye dayalı karar alabilmek: Bilişsel ve duygusal önyargılar, ürün geliştiren ekiplerin farkında olması ve kontrol edebilmesi gereken önemli insani eğilimler (eski bir yazımızda bilişsel önyargıları konuşmuştuk). Kullanıcıları çok iyi tanıdığımızı ya da belirli bir probleme olabilecek en iyi çözümün kendi fikrimiz olduğunu düşünmek oldukça kolay. Bu ve benzeri türlü zorluğu konsensus yaratarak aşmanın tek yolu da somut veriyi analiz ederek karar almayı yaygınlaştırmak oluyor.
Desenleri keşfedebilmek: Kullanıcılar, geçmişleri, beklentileri ve ihtiyaçları arasındaki desenleri ve bağlantıları keşfetmek çok kolaylaşıyor çünkü organizasyon düzeyinde kategorize edilmiş bilgiyi katmanlar halinde tüketmek mümkün oluyor.
Zorluğu: Bu kategorizasyonu ve taksonomik yapıyı oluşturmak da, sürdürmek de başlı başına bir iş ve pek kolay değil. Kaynak ayırmak, devamlı gözlemlemek ve değişiklikler yapmak gerekiyor ki sistem ölçeklendikçe bilgiye erişilebilir olma hali devam etsin.
Devamlı keşfetmeye (Continuous Discovery) ve kullanıcı deneyimi odaklı hareket etmeye teşvik: Günlük tempoda operasyonel işlerden ya da birincil sorumluluklardan sıyrılıp, düzenli olarak kullanıcılarla görüşmek mümkün olmayabiliyor, özellikle de belirli bir soruya cevap aramayan kullanıcı görüşmeleri oldukça seyrek oluyor. Araştırma havuzu oluşturmanın ve devam ettirmenin motivasyonu kullanıcı odaklı ürün geliştirmek olabilir, ancak bu havuzun geliştiğini ve ekiplerce karar alma mekanizmalarında refere edildiğini gördükçe organizasyon içinde devamlı keşfetmeyi teşvik edeceği de kesin.
3. Nereden başlanır ve nelere dikkat edilmeli?
Hemfikir olmak: Organizasyondaki diğer departmanlarla, özellikle ürün geliştirmede payı olanlarla bu araştırma havuzuna ihtiyaç olduğuna dair teyitleşmek, karşı argümanları değerlendirmek ve sonuç olarak ihtiyaca hemfikir olmak gerekiyor.
Mevcut akışı dökümante etmek: Mevcutta organizasyon içinde kullanıcılara dair bilgiler nerelerden, hangi araçlar ve süreçler vasıtasıyla geliyor konusunu düşünmek ve dökümante etmek, öncelikli ihtiyaçları belirlemek ve genel bir egzersiz olması açısından faydalı oluyor.
Gereklilikleri netleştirmek: Mevcut akış üzerine bu araştırma havuzundan faydalanacak diğer ekiplerle konuşmak, geri bildirimlerini almak ve herkese yarayacak bir gereklilikler listesi çıkarmak ilerlemeyi kolaylaştırıyor.
Kullanılacak aracı belirlemek: Pazardaki türlü türlü araçları bu gereklilikler listesine göre test edip, en iyi sonuç alınan araca karar vermek ve diğer ekiplerden de kabul almak gerekiyor.
Pilot bir proje/özellik ya da segment belirlemek: Mevcutta üzerine çalışılacak bir proje ya da özellik varsa bunlardan birini seçmek, daha jenerik bir araştırma düzeni düşünülüyorsa da belirli bir segmentten bir kullanıcı grubuyla başlamak küçük adımlar atmak anlamında yardımcı olabilir. Bu süreç seçilen aracı test etmek için de faydalı oluyor.
Altyapıyı oluşturmak: Kimlerle ya da hangi konuda, hangi sıklıkta ve hangi periyotta araştırma yapılacağı netleştikten sonra bu araştırmanın yöntemini belirlemek ve yardımcı enstrümanları oluşturmak gerekiyor. Örneğin kullanıcı görüşmeleri yapılacaksa, not alma şablonları, görüşme rehberleri ve soru setleri hazırlamak hem sürece adaptasyonu hem de sonrası için verinin organizasyonunu kolaylaştırıyor.
Veri havuzunu besleyerek pilot sürecini tamamlamak: Araştırma boyunca ortaya çıkan türlü tipteki verileri havuzda bir araya getirmek, ortak desenleri yakalamak ve ölçülebilir bir rapor haline getirmek, pilot sürecini tamamlamak adına yeterli oluyor.
Başlangıç toplantısı: Organizasyon geneline bu araştırma havuzunu tanıtmak ve raporun üzerinden geçmek genel bir başlangıç yapmak adına önemli. Aynı toplantılarda sunulacak bilgiye nasıl ulaşılabileceğine ya da katkıda bulunabileceğine dair eğitim dökümanları hazırlamak, herkesin aynı noktada olmasını sağlıyor.
Farklı araştırmaları başlatmak: Pilot sürecinde öğrenilenler ve tüm ekiplerden gelen geri bildirimler sonrasında altyapı elden geçiriliyor ve farklı araştırma süreçlerini başlatmaya hazır olunuyor.
Düzenli ve geniş katılımlı raporlama toplantıları yapmak: Farklı araştırmalarla veri havuzu beslendikçe ilgili ekiplerle yapılacak periyodik raporlama toplantıları, araştırma sonuçlarını paylaşmak, üzerine fikir yürütmek ve gerekli değişiklikleri netleştirmek adına faydalı oluyor.
Süreci ölçeklendirmek: Havuza giren veriler çoğaldıkça veri analizine ve depolamaya dair izlenen yöntemleri ölçeklendirmek (global temalar, kodlar ya da taksonomiler oluşturmak gibi) ve tüm sürece yaymak adına standart akışları oluşturmak gerekli oluyor.
4. Yararlı Kaynaklar
The Ultimate User Research Repository Checklist 2.0 - Link - Bir UX research tool’u olan EnjoyHQ’dan adım adım araştırma havuzu oluşturma rehberi.
User Research Repositories for Cross-Functional Teams (Video) - Link - Cambridge University Press’in CX Direktörü Eden Lazaness, araştırma havuzlarının nasıl farklı ekiplerin katkılarıyla beslenebileceğini ve konuyla alakalı deneyimlerini anlatıyor.
Documenting research findings at GitLab - Link - GitLab UX ekibinin araştırma süreçlerini nasıl yürüttüğü ve bulgularını nerede ve nasıl depoladığını anlatan döküman.
I built a user research repository — you should do the same - Link - Yapılabileceklerin adım adım anlatıldığı bir blog.
Atomic Research resources - Link - Atomik araştırma konseptine dair çeşitli kaynakların listelendiği bir döküman.
Önceki Sayılar 📚
Bülten #29: Yeni Özellik Geliştirmek-3: Koordinasyon
Bülten #28: Product Ops, ProdOps (Ürün Operasyonları)
Bülten #26: Yeni Özellik Geliştirmek-2: Planlama (Gereksinimler)
Bülten #25: Yeni Özellik Geliştirmek-2: Planlama (Akış)
Bülten #24: Yeni Özellik Geliştirmek-1: Keşif
İş İlanları
Tüm aktif ilanları görmek, ilk elden ilanı paylaşan üyelerimize ulaşmak ya da yeni bir ilan paylaşmak için Slack grubumuza katılın!
Bu sayılık bu kadar!
Bizi seveceğini düşündüğünüz birileri varsa, aşağıdaki butonu kullanarak haberdar edebilirsiniz: